Ülkemizin coğrafi koşullarından dolayı zeytin tarımı yapılan bölgelerinde üretilen zeytinyağları farklı kimyasal ve duyusal özelliklere sahiptir. Özellikle Güneydoğu Anadolu bölgesinde üretilen zeytinyağlarının kimyasal değerlerinde dönemsel farklılıklar oluşmaktadır. Oluşan farklı değerler o bölgeye dezavantaj getirmekte sanki üretilen yağ natürel sızma sınıfında değilmiş gibi gösterilmektedir. Hal böyle olunca o bölgenin yağı diğer bölgelerin yağı ile karıştılarak (paçal) kullanılmaktadır. Ekonomik olarak ta daha az fiyat verilmesine sebep olan dezavantaj görünen bu durumun düzeltilmesi gerekmektedir .
Coğrafi işaretlerin kullanımının denetimi yapılamamaktadır. Ayvalık coğrafi işaretini kullanan firmalar Mersin/Mut – Edremit/Burhaniye/Havran yörelerinde yetiştirilen ayvalık çeşidi zeytinlerin zeytinyağlarını yada zeytinlerini alarak Ayvalık coğrafi işareti ile satarak haksız kazanç oluşturmaktadırlar.
Natürel sızma (evoo) adı altında satılan yağlarda tağşiş arttığından dolayı yeni bir üst sınıflandırmaya ihtiyaç duyulmaktadır. Kimyasal ve duyusal analizler sonucu toplam ffa 0,5 ve kusur barındırmayan yağlar bu sınıfa dahil edilmelidir.
Özellikle etiket tebliğinde belirtilen koşullara uygunluk denetimi yoktur, etiket üzerine herkes istediğini yazabilmektedir. Kamuoyunda son zamanlarda halkı yanıltan ‘’Zeytin sütü, çiğ yağ, göbek yağı, ayak yağı, el yağı , taş baskı ‘’ isimlerle zeytinyağı satılmakta ve tüketici aldatılmaktadır.
Markasız ambalaj ile internet üzerinden veya semt pazarlarında, tatil yörelerinde yol boylarında bizim bahçenin, kendi yağımız adı altında merdiven altı üretimlerin satışı yasaklanmalıdır. İnternet siteleri denetlenmeli analiz raporları, marka tescilleri, gıda sicil kayıt belgeleri tüketici ile paylaşılmalıdır.
Ülkemizde zeytinyağı tüketimi yıllık kişi başı 1,8 kg olarak açıklanmakta ise de kayıt dışı sistemi eklediğinizde zeytinyağı adı altında tağşişli ürünlerle beraber bu rakam 4,5 kg seviyelerine çıkmaktadır. (yıllık üretim ile tüketim arasında büyük fark vardır)
Sağlık için zeytinyağı renkli cam ambalajda veya laklı tenekelerde kullanıma sunulmalıdır. Özellikle pet ambalajlarda bulunan ‘’Ftalat’’ maddesi zeytinyağının yağ asitleri tarafından çözülerek zeytinyağına karışmakta ve tüketiciler için kanserojen risk oluşturmaktadır.
Zeytinyağı denetimlerinde ayırımcılık yapılmadan serbest bağımsız zeytinyağı duyusal panellerine görev verilmelidir. Bağımsız panel oluşumu desteklenmelidir. İtalya’da olduğu gibi bağımsız panellerde görev alan zeytinyağı tadım uzmanlarından zeytinyağı polisi oluşturulmalıdır.
Zeytinyağı tadım panellerinin yaygınlaştırılması için destek verilmelidir. Sektörde resmi kurum gibi görünen UZZK görevini yerine getirememekte, tüzüğünde yazan maddelere uymamakta , panel kuruluşuna da karşı çıkmaktadır. UZZK ya üye olan ticari firmalar tağşiş yaptıklarında üyelikleri iptal edilmelidir. Halen üye olup tağşiş yapan firmalar vardır. UZZK üyeliği zor olmamalı, üretim yapan herkes üye olup delege sıfatını almalıdır.
Zeytinyağı üretimi sırasında Enzim ve talk kullanımı yaygındır, bu şekilde üretilen zeytinyağı natürel sızma sınıfından çıkmaktadır. Bu şekilde üretim yapan fabrikaların ürünleri mutlaka denetime tabi tutularak diğer yağlarla karıştırılması ve Natürel sızma olarak satılması engellenmelidir.
Kayıt dışılığın önüne geçilmesi , ağaç sayısının bilinmesi, üretilen meyve miktarı ile zeytinyağı miktarı prinadan ölçülerek değil çiftçi kayıt sistemine üye olan üreticilerin tuttukları defterler aracılığı ile bilinmelidir.
Çiftçi kayıt sisteminde destekleme paraları keyfi dağıtılmamalı, her üreticiden yılda üç kez tarım sertifikasyon programlarına katılma şartı getirilmelidir. Her sertifikasyon sonrası destekleme serbest bırakılmalıdır. Sertifikasyon sonucu verimli tarım gelişecek, bilinçsiz gübre ve ilaç (zehir) kullanılmasının da önüne geçilecektir.
Zeytinyağı satışı yapılan her ticari işletmeye konu ile ilgili eğitimler verilmeli sertifikasyon programına dahil edilmelidir. Sattığı ürünü bilmeyen insanların yönlendirmeleriyle bilgi kirliliği oluşmaktadır.
Serdar Öçten ÜNSAL
Zeytinyağı tadım uzmanı
0 537 660 42 26